Seksualiteit onder cliënten, hoe ga je er als zorginstelling mee om?

Ook ouderen hebben behoefte aan seksualiteit en intimiteit. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat ouderen die zorg ontvangen nog altijd seksueel actief kunnen zijn. “Zorgverleners weten niet altijd hoe ze daarmee om moeten gaan. Er rust nog altijd een taboe op het praten over seksualiteit en intimiteit. Dat merken wij ook wel eens bij onze medewerkers”, aldus Edwin Exoo, directeur van GTSzorg. “Om te voorkomen dat dit taboe leidt tot ongewenste situaties is het belangrijk om als zorginstelling bij het thema stil te staan.”

Bewustwording creëren

“Veel zorgverleners zijn zich niet bewust van de seksuele activiteit van hun cliënten”, aldus Exoo. “Een eerste stap op weg naar het doorbreken van het taboe rondom seksualiteit is daarom bewustwording creëren. Wanneer de zorgverlener zich ervan bewust is dat seksualiteit en intimiteit leeft onder zijn cliënt, kan deze de seksuele gezondheid van een cliënt beter in de gaten houden. De verpleger of verzorger kan bijvoorbeeld vragen naar gevoelens, beperkingen en gevolgen van medicijngebruik.”

Kennis vergroten

“Kennis vergroten is de volgende stap voor zorgorganisaties om beter om te gaan met seksualiteit. Met name in de zorg voor oudere cliënten is gebleken dat het kennisniveau van verpleegkundigen vaak tekort schiet. Met het vergroten van het kennisniveau doel ik niet alleen op het vergroten van kennis over seksualiteit en intimiteit. Ook kennis over de werking van medicijnen in relatie tot seksualiteit en het effect van bepaalde ziekten op seksualiteit zijn van belang. GTSzorg adviseert zorginstellingen om hun personeel regelmatig te laten bijscholen. Zelf bieden we ook cursussen en trainingen aan onze medewerkers. Zij weten daardoor bijvoorbeeld:

• hoe seksualiteit zich gemiddeld ontwikkelt bij ouderen;
• welke problemen zich kunnen voordoen rondom seksualiteit;
• welke beperkingen bepaalde medicaties kunnen hebben op seksualiteit;
• dat ook homoseksualiteit onder ouderen voorkomt;
• welke invloed bijvoorbeeld dementie kan hebben op seksualiteit.

Vooral die laatste is een ondergeschoven kindje als het gaat om bewustzijn van en kennis hebben over seksualiteit. Dementerende ouderen kunnen te maken krijgen met veranderingen op het gebied van intimiteit. De een wordt juist actiever, soms zelfs ongeremd. De ander een stuk passiever en minder gevoelig voor aanrakingen. Voor beide veranderingen moet aandacht zijn.”

Persoonsgerichte zorg

Persoonsgerichte zorg, zorg die zich richt op de persoon en niet op de beperking of ziekte van die persoon, kan volgens Exoo positief bijdragen aan het verbeteren van de kwaliteit van leven van een cliënt. “Bij een goede kwaliteit van leven hoort ook tevredenheid over seksualiteit en intimiteit. Daarom stimuleren wij persoonsgerichte zorg. Daarbij hoort een holistische blik van de zorgverlener op het leven van de cliënt. Op welke manier past seksualiteit in het leven van de cliënt? Hoe gaat de cliënt ermee om? Welke normen en waarden bepalen zijn of haar gedrag met betrekking tot intimiteit? Het is belangrijk dat de zorgverlener daar aandacht voor heeft.”

Bespreekbaar maken

“Het bespreekbaar maken van seksualiteit is niet altijd makkelijk, maar wel belangrijk. Wanneer zorgverlener en cliënt open en transparant tegen elkaar kunnen zijn, vergemakkelijkt dit het bespreken van intieme kwesties. Trainingen kunnen helpen om zorgverleners mondiger te maken, zodat ze er professioneel mee om kunnen gaan. Niet voor niets stimuleren wij ons personeel regelmatig bijscholingen te volgen, maar ook voeren we voor iedere nieuwe medewerker een streng screeningbeleid.