eHealth, nut of noodzaak?

Uit nut of uit noodzaak, steeds vaker komen we in aanraking met eHealth. Oftewel, digitale zorgmiddelen die zorgprofessionals ondersteunen in hun werk en patiënten helpen hun gezondheid op peil te houden. Door de personeelstekorten in de zorg zal eHealth in de toekomst zeker onmisbaar zijn, denken wij bij GTSzorg.

De noodzaak is er. Het toenemende aantal ouderen zorgt voor druk op zorgpersoneel. ‘Door de vergrijzing kunnen we niet fysiek overal op inspringen. eHealth kan daarom soms een goede oplossing bieden’, zegt Edwin Exoo, directeur van GTSzorg. Voorbeelden van eHealth-oplossingen zijn de toezichthoudende technieken in de ouderenzorg, het elektronisch patiëntendossier of telemonitoring, waarbij patiënten zelf thuis medische controles uitvoeren en dit digitaal communiceren met de zorginstelling.

Veel Nederlanders positief over eHealth

Uit ‘Health on Demand’, een onderzoek onder meer dan duizend werknemers en honderd werkgevers, blijkt dat veel Nederlanders positief staan tegenover eHealth. 89 Procent zou een eHealth-oplossing willen testen. Enthousiast zijn deelnemers van het onderzoek over apps die helpen bij het vinden van de juiste zorg. Bijvoorbeeld een app die wereldwijd zorgspecialisten koppelt aan een gezondheidsvraag. Ook apps die medische dossiers kunnen beheren zijn favoriet. Daarnaast zijn apps waarmee mensen hun eigen gezondheid kunnen monitoren populair en de adviserende apps die mensen vertelen hoe ze moeten handelen bij specifieke symptomen. Artsen zijn tegenwoordig in veel gevallen digitaal te bereiken via de chat.

Gevaren van eHealth

eHealth is noodzakelijk en veel Nederlanders zijn positief over de mogelijkheden. Echter zijn er ook gevaren. ‘Het gevaar is dat het menselijke verdwijnt, maar dat proces is volgens mij al langer gaande’, zegt Exoo. ‘Mensen worden mondiger en velen zijn ‘google-patiënt’ geworden. Voor deze doelgroep is eHealth wel een uitkomst. Maar voor de oudere patiënten is het ‘niet-menselijke’-eHealth niet per se een oplossing.’ Deze constatering wordt gestaafd door het onderzoek van ‘Health on Demand’. Naast het gebrek aan menselijke aandacht zijn ook het wantrouwen tegenover ‘digitale diagnoses’ en privacyoverwegingen voor deelnemers redenen om geen eHealth-oplossingen te proberen. Exoo: ‘Hoe dan ook moet Nederland met de veranderingen in de wereld mee en is dit een niet-omkeerbaar proces.’

Het nut van eHealth

Behalve noodzakelijk voor het ontlasten van zorgpersoneel is eHealth ook nuttig. Er is een tak van eHealth die zich focust op gezondheidsonderzoek. Wetenschappelijk onderzoek door middel van spellen is in opkomst. Zo ontwikkelde Games for Health UNMASK, een citizen science game. De gegevens van de gamende deelnemers bieden onderzoekers handvatten bij het ontwikkelen van een medicijn tegen lymfeklierkanker. Ook wordt met games, die mensen via een app op hun telefoon installeren, onderzoek gedaan naar de verspreiding van virussen. Dit soort spellen die kennis en inzicht leveren kunnen de ontwikkeling van vaccins aanzienlijk versnellen. In het licht van de huidige corona-uitbraak extra interessant.

Zorgverleners positief over eHealth

Ook zorgverleners zijn over het algemeen positief over de mogelijkheden van eHealth. Behalve de noodzaak zien zij ook het nut: het geeft de mogelijkheid om de zorg specifieker toe te spitsen op de patiënt, zo blijkt uit de eHealth-monitor 2019. Kanttekening komt van het promotieonderzoek van Sabine Wildevuur (VU). Niet alle eHealth-oplossingen sluiten aan op de behoefte van patiënt of zorgverlener. Bij het ontwikkelen wordt volgens Wildevuur de persoonsgestuurde aanpak niet altijd meegenomen. Belangrijk is het daarom om bij de ontwikkeling van nieuwe eHealth-oplossing uit te gaan van de communicatie tussen patiënt en zorgverlener. Door uit te gaan van de behoeften kunnen er nieuwe passende eHealth-toepassingen op de markt komen die de zorgverleners ontlasten. Het kabinet stelde voor deze ontwikkeling 90 miljoen beschikbaar.

E-Health wordt onmisbaar in de zorg

‘E-Health is een onmisbaar onderdeel van de zorg geworden’, meldt de eHealth-monitor 2019 van Nictiz en Nivel. Uit het rapport blijkt dat zorgverleners enthousiast zijn over het gebruik van eHealth in de zorg. Onder meer omdat eHealth de administratieve lasten kan verminderen. Toch zijn ze ook bang dat eHealth de werkdruk juist verhoogt, bijvoorbeeld als de techniek niet goed functioneert of wanneer eHealth nog niet goed is ingebed in de zorgpraktijk.

De voordelen van eHealth

Bij GTSzorg merken we ook de voordelen van eHealth voor verplegend personeel. Voor hen is extra digitale hulp van eHealth-toepassingen erg fijn. Zij hebben bijvoorbeeld beter inzage in verschillende medische gegevens. Zorgprocessen kunnen hierdoor sneller en effectiever verlopen. Wat dat betreft zal de inzet van eHealth de werkdruk in de zorg volgens ons alleen maar verlichten. Een juiste opleiding en begeleiding van zorgpersoneel is daarbij wel van belang. Op die manier kan ICT zelfs oplossing bieden voor het personeelstekort in de zorg.

De zorg is mensenwerk, past eHealth daarbij?

Toch blijft zorg mensenwerk. Dat blijkt ook uit het rapport dat meldt dat nog niet veel patiënten overtuigd zijn van het gemak dat eHealth kan brengen. Volgens de e-Health-monitor 2019 kan dit te maken hebben met het feit dat patiënten nog niet bekend zijn met de mogelijkheden van eHealth. Ook wordt er steeds minder vaak gebruikgemaakt van beeldbellen. Face-to-face-contact blijft in de zorg namelijk erg belangrijk. Onze medewerkers hebben ook graag zoveel mogelijk menselijk contact met patiënten. E-Health-toepassingen waarvan wij in de praktijk wel gebruik (willen) maken, zijn toezichthoudende technieken en telemonitoring.

Smartphonegebruik in de zorg, hoe hygiënisch is dat?

Digitalisering speelt in de zorgsector een steeds grotere rol. Mobiele apparaten zijn inmiddels niet meer weg te denken. Het merendeel van de werkgevers in de zorg stelt het gebruik van mobiele apparaten, zoals smartphones of tablets, onder werktijd zelfs verplicht. De apparaten worden bijvoorbeeld gebruikt voor het bijhouden van medische dossiers, het invullen van uren en het raadplegen van medische informatie. Dat laatste gebeurt vaak ook tijdens patiëntgebonden werkzaamheden, evenals overleggen met collega’s via telefoon. Maar hoe zit het met hygiëne?

Onhygiënisch smartphone- en tabletgebruik

Uit een poll van Kennisplein Zorg voor Beter, uitgevoerd onder 457 zorgprofessionals, blijkt dat 35% van de respondenten hun mobiele apparaat nooit schoonmaakt. Dat is zorgwekkend, aangezien een smartphone of tablet een bron van bacteriën kan zijn. Maar liefst de helft van alle respondenten gaf aan een mobiel apparaat tijdens patiëntgebonden werkzaamheden te gebruiken, zonder daarbij de handen te reinigen. 22% van hen denkt zelfs helemaal niet na over hygiëne wanneer hij of zij een smartphone of tablet meeneemt naar het werk. Verder blijkt uit de poll dat slechts 10% van de zorgorganisaties richtlijnen opstelt met betrekking tot hygiënisch smartphone- en tabletgebruik.

Besmettingsgevaar door smartphone en tablet

De uitslagen van de poll zijn zorgwekkend. De overdracht van micro-organismen via een smartphone of tablet moet te allen tijde voorkomen worden. Daarom maakt GTSzorg haar zorgmedewerkers niet alleen bewust van de besmettingsgevaren die het gebruik van mobiele apparaten met zich meebrengen, maar adviseert ook over het treffen van hygiënische maatregelen. Het opstellen van richtlijnen helpt zorgmedewerkers om hygiënischer om te gaan met smartphones en tablets. Dit is in het belang van zowel henzelf als de patiënt.

Tips voor hygiënisch smartphone- en tabletgebruik in de zorg:

Was je handen grondig
Was je handen met water en desinfecterende zeep voor en na ieder gebruik van een smartphone of tablet, en voor en na ieder patiëntbezoek. Trek eventuele handschoenen uit voordat je het mobiele apparaat aanraakt.
Reinig je smartphone of tablet regelmatig
Reinig het mobiele apparaat na ieder patiëntbezoek en voordat je het apparaat in je tas of zak steekt. Gebruik daarvoor steeds een nieuw reinigingsdoekje met een desinfecterend middel en weinig vocht, zodat het apparaat niet beschadigd raakt. Een alternatief is het beplakken van je mobiel of tablet met een beschermfolie. Zorg ervoor dat je de folie na ieder gebruik vervangt.
Maak afspraken over smartphone- en tabletgebruik
Duidelijke afspraken over waar, wanneer en waarvoor mobiele apparaten tijdens werktijd gebruikt mogen worden, zorgen ervoor dat medewerkers een smartphone of tablet bewuster gebruiken. Zo is het verstandig om smartphones en tablets niet te gebruiken wanneer er een patiënt met verhoogd infectiegevaar verpleegd of verzorgd moet worden. Bijvoorbeeld patiënten met het MRSA, BRMO of het norovirus. Afspraken kunnen ook gaan over communicatie tussen collega’s onderling. Wanneer mogen ze elkaar bellen en over welke zaken mogen ze alleen na een patiëntbezoek bellen? Leg deze afspraken schriftelijk vast.